تحلیل بازار سرمایه بدون بررسی بازارهای موازی و رویکرد ذی‌نفعان اشتباه است

دکتر پیمان مولوی، اقتصاددان و دبیر انجمن اقتصاددانان ایران

شرایط جدیدی در کشور حاکم شده که تاکنون سابقه نداشته است، به همین دلیل می‌توان گفت که انتخابات 1400 با سال‌های گذشته قابل مقایسه نیست. نخستین محور، مسایل پلیتیکال و سیاسی است. فاصله اندک 5 تا 6 ماهه تغییر ریاست جمهوری در دو کشور امریکا و ایران، را هم می‌توان از جمله موارد نادر این شرایط دانست. موضوع بعدی به متغیرهای اقتصادی در ایران مربوط می‌شود و این‌که هیچ‌گاه تا این حد شکننده نبوده است.

با توجه به آمارهای رسمی، حجم نقدینگی کشور تا پایان امسال به 3300 هزار میلیارد تومان می‌رسد که با رشد منفی 3.5 تا 4 درصدی اقتصاد، به دولت بعدی تحویل داده خواهد شد. در امتداد این متغیرها، بورس و بازارهای موازی هم حضور دارند که نقدینگی در آنها جریان دارد. بنابراین، تحلیلگران، باید دامنه تحلیل را به بازارهای موازی هم بکشانند.

در ابتدای امسال، تورم 60 درصدی را پیش‌بینی کرده بودیم که طبق اعلام بانک مرکزی اکنون به 42 درصد رسیده و تا پایان سال به 60 درصد خواهد رسید. این تورم بدون احتساب ملک و خودروست که با لحاظ این دو مورد، به بیش از 120 درصد می‌رسد. بنابراین، وضعیت اقتصادی شکننده‌ای در کشور حاکم شده و امکان اتفاق‌های زیادی در دو ماه آینده برای بازارها قابل پیش‌بینی است. اقتصاد ایران یک دوره تعلیق کوتاه‌مدت تا اعلام نتیجه انتخابات ریاست جمهوری امریکا را پشت سر گذاشته است و اکنون تا بهمن‌ماه و حضور بایدن در کاخ سفید، یک دوره تعلیقی 60 روزه را هم پیش رو دارد. سپس از بهمن 99 تا خرداد 1400 و انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم، وارد دوره تعلیقی بلندتر می‌شود.

به نظر من، مطمئنا نخستین محور و مهم‌ترین موضوع انتخابات ریاست جمهوری در بهار سال آینده، بازار سرمایه و بورس خواهد بود و این وجه تمایز اصلی انتخابات 1400 با سال‌های گذشته است که نمی‌توان آن را با انتخابات گذشته مقایسه کرد. همچنین یک اتفاق بی‌سابقه برای بازار سرمایه و بورس ایران محسوب می‌شود.

در چنین شرایطی، تحلیلگران باید دامنه تحلیل‌ها و افق نگاه‌شان را گسترده‌تر کنند و متاسفانه، مشکل تحلیل در اقتصاد ایران این است که نگاه تک بعدی به بازار سرمایه دارد، غافل از این‌که، تحلیل بازار سرمایه بدون بازارهای موازی، امکان‌پذیر نیست. همچنین بدون در نظر گرفتن رویکرد ذی‌نفعان هم تحلیل بازار دشوار است. رویکرد ذی‌نفعان در بازار سرمایه، باید دیده شود و منظور از ذی‌نفعان، تنها مختص دولت و یا گروه‌های خاص نیست. برخی از این ذی‌نفعان در تمامی بازارها مانند طلا، خودرو، املاک و مستغلات هم حضور دارند که باید در نظر گرفته شوند. فراموش نکنیم که همه چیز در اختیار دولت‌ها نیست و ذی‌نفعان هم در بازارها دخیل هستند.

مصاحبه و تنظیم: مولود غلامی